Info boek

Verschijnt september 2021. Wist je dat het kleinste roofdier ter wereld in Nederland voorkomt? De wezel hoort met bunzing en hermelijn bij de kleine marterachtigen. Deze kleine roofdieren hebben één probleem: je ziet ze bijna nooit.

Bunzing, hermelijn en wezel zijn dieren die bijna iedereen wel kent, maar waar bijna niemand iets van weet. Dit boek brengt daar verandering in. Bioloog en natuurfotograaf Edo van Uchelen ziet patronen en legt op begrijpelijke wijze uit hoe deze verborgen dieren leven.

Edo’s bevlogenheid spat van de bladzijden. Hij neemt je mee in de kleine wildernis van deze roofdieren, die nauwelijks onderdoet voor wat zich afspeelt met roofdieren op de Afrikaanse savanne.

• Geschiedenis, leefwijze en populatiedynamica
• Nut, beheer en bescherming
• Prachtige foto’s
• Interviews met bevlogen marterdeskundigen

Edo van Uchelen (1964) is schrijver, bioloog én natuurfotograaf en zet zich via de marterstichting in voor een betere bescherming van marters.

Prachtige dieren die nauwelijks aandacht krijgen

Roofdieren beleven een heuse comeback in ons land. Otter, zeearend, wilde kat en wolf zijn terug van weggeweest. Deze soorten krijgen veel aandacht in de media, het zijn vlaggensoorten.

Maar er is iets vreemd aan de hand. In Nederland komen zeven soorten marters voor, het is de grootste groep roofdieren van ons land. Otter, das en boommarter zijn in beeld, maar de kleintjes krijgen nauwelijks aandacht.

Bunzing, hermelijn en wezel (de kleine roofdieren) zijn de ondergeschoven kindjes van onze natuurwereld. Ze hebben een verborgen, heimelijke levenswijze en bij veel mensen een slechte reputatie. Dat is jammer want het zijn prachtige, intelligente dieren. Als biologische bestrijders van ratten en muizen vervullen ze een essentiële taak in onze natuur, maar krijgen daar niet de waardering voor die ze verdienen. Tijd om daar verandering in te brengen!

 Onbekend maakt onbemind

Als je regelmatig de natuur in trekt heb je er misschien wel eens eentje gezien. Als een langgerekte muis steekt het diertje met golvende sprongen het pad over. Een wezel! Of was het een hermelijn? Het is een ontmoeting die je niet snel vergeet. Het gaat echter zo snel dat je amper in de gaten hebt welke soort het is. Veel mensen weten niet eens goed het verschil. Terwijl ze in heel Nederland voorkomen.

Bunzing, hermelijn en wezel worden steeds minder vaak gezien. Het gaat niet goed met ze. Ze hebben een heimelijke leefwijze, zijn nauwelijks zichtbaar en niet goed te inventariseren. Harde gegevens ontbreken en daarom zijn ze in de meeste provincies niet eens beschermd. Hun verborgen en onbekende leefwijze maakt ze blijkbaar onbemind.

Dat is jammer want als plaagdierbestrijders vervullen ze een belangrijke rol, waar zeearend, otter, wilde kat of wolf niet aan kunnen tippen. Anders dan deze grote roofdieren zijn bunzing, hermelijn en wezel gespecialiseerd in het vangen van ratten en muizen en kunnen met hun flexibele, langgerekte lichaam knaagdieren tot in hun holen achtervolgen.

 

De bunzing vervult een belangrijke rol als biologische bestrijder van ratten en muizen. Foto: Edo van Uchelen

Tussen wal en schip

Bunzing, hermelijn en wezel zijn indicatoren van de kleine wildernis, die zich onopvallend op allerlei plaatsen in Nederland bevindt. Deze kleine wildernis bestaat uit de plekken in het landschap die ongemoeid worden gelaten zoals moerasbosjes, woeste houtsingels, dichte bramenstruiken, verwaarloosde rietkragen en ruige bermen.

Ze hebben het steeds moeilijker in ons land omdat ruige en woeste plekken door beheer verdwijnen. Bunzing, hermelijn en wezel voelen zich niet thuis in voedselarme natuurgebieden en horen bij een ouderwets en rommelig (kleinschalig) boerenlandschap. Ze vallen tussen wal en schip omdat de kwaliteit van hun leefgebied afneemt door intensief beheer, oprukkende ontgroening en schaalvergroting.

Biologische bestrijders van plaagdieren

Bunzing, hermelijn en wezel zijn felle roofdieren. Ze combineren snelheid met kracht en behendigheid. Wie wel eens een jagende wezel of hermelijn heeft geobserveerd zal dat niet snel vergeten! Met souplesse en elegantie verschalken ze hun prooidieren, blijkbaar zonder enige moeite. Muizen en ratten worden snel en effectief opgeruimd. Het zijn bovendien ‘surplus killers’, ze doden meer prooien dan ze op kunnen eten. Op die manier voorkomen ze onnatuurlijke pieken (plagen) van knaagdieren, niet alleen door (over)predatie maar ook doordat knaagdieren zich onveilig voelen waardoor de voortplanting wordt afgeremd.

Nu het gebruik van schadelijke rodenticiden (muizen- en rattengif) steeds meer aan banden wordt gelegd vormen de kleine roofdieren dus een prima alternatief.

Bunzing en hermelijn zijn bovendien uitstekende muskusrattenbestrijders, die de ratten tot in hun holen achtervolgen en doden.

 

Hermelijn in beeld. Foto: Edo van Uchelen.

Herstel met eenvoudige maatregelen

Bunzing, hermelijn en wezel vallen regelmatig ‘ten prooi’ aan mollen- en rattenklemmen of sterven als gevolg van doorvergiftiging bij gebruik van rodenticiden. Het helpt als deze middelen niet meer gebruikt worden. Ze zijn ook vaak niet nodig omdat de kleine roofdieren de rol van knaagdierbestrijder heel goed op zich kunnen nemen.

Bunzing, maar vooral hermelijn en wezel hebben veel natuurlijke vijanden en daarom behoefte aan dekking. In grote, open landschappen kunnen ze moeilijk overleven.

Veel eisen stellen ze niet. Groene (lijnvormige) verbindingen in het landschap zijn belangrijk. Wat houtwallen en singels, hier en daar een bosje of rietkraag en ruige randen, oevers en bermen die niet of minder worden gemaaid zijn voldoende.

 

Bunzing, hermelijn en wezel zijn ambassadeurs voor een aantrekkelijk landschap met een hoge biodiversiteit. Foto: Edo van Uchelen.

Het leuke is dat ze ook snel profiteren van landschappelijke maatregelen die bijdragen aan de belevingswaarde van het landschap, zoals het aanleggen van akkerranden, houtwallen en hagen. In ons land is ‘niets doen’ misschien wel het belangrijkste. We zijn veel te netjes en daar houden bunzing, hermelijn en wezel niet van. Snoeihout en maaisel kan op hopen achterblijven. En misschien wel het allerbelangrijkste: minder maaien van bermen, oevers en akkerranden!

Beheer voor bunzing, hermelijn en wezel is eigenlijk heel makkelijk en kost nauwelijks geld. Het hoeft niet speciaal te worden ingepast of uitgevoerd omdat beheer voor kleine marterachtigen ook goed is voor heel veel andere bijzondere soorten.

Bunzing, hermelijn en wezel zijn ambassadeurs voor een aantrekkelijk landschap met een hoge biodiversiteit waar bijen, sprinkhanen, vlinders (sleedoornpage), libellen, amfibieën (boomkikker, kamsalamander), vogels (steenuil, geelgors, grauwe klauwier) en andere kleine zoogdieren (das, egel, hazelmuis, dwergmuis) zich opperbest thuis voelen!

Inhoud van het boek

Het boek laat zien dat bunzing, hermelijn en wezel fascinerende dieren zijn met een boeiende levenswijze. De opzet is educatief met veel informatie over verspreiding, gedrag, leefwijze en nut van de kleine roofdieren. Bioloog en natuurfotograaf Edo van Uchelen schrijft met veel passie over deze vergeten diergroep. De bijzondere verhalen tonen aan dat de kleine roofdieren helaas nauwelijks aandacht krijgen en vaak vergeten worden als het gaat om beheer en bescherming. Dat is jammer en onnodig, want met eenvoudige maatregelen (beschreven in het boek) maken we het bunzing, hermelijn en wezel naar de zin: zelfs in de eigen achtertuin! En waar het goed gaat met bunzing, hermelijn en wezel is ook een aantrekkelijk, kleinschalig landschap aanwezig waar plaagdieren kort worden gehouden. Het boek is niet wetenschappelijk en heeft een praktische opzet, waarbij ook een cursus en lespakket worden ontwikkeld. 

Geef je op als lid van onze facebook groep marterstichting en blijf op de hoogte van het laatste nieuws over deze fascinerende dieren!